Dlaczego warto planować emeryturę?

Emerytura to okres życia, który wielu z nas wydaje się bardzo odległy. Szczególnie gdy jesteśmy młodzi i skupieni na bieżących sprawach: rozwoju kariery, zakładaniu rodziny czy spłacaniu kredytów. Jednak to właśnie wczesne planowanie emerytury może zdecydować o naszym komforcie życia na starość.

Według danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, przeciętna emerytura w Polsce to około 2500 zł brutto (dane z 2022 roku). Dla wielu osób oznacza to znaczący spadek dochodów w porównaniu do okresu aktywności zawodowej. Co więcej, prognozy demograficzne wskazują, że w przyszłości sytuacja może być jeszcze trudniejsza, ze względu na starzejące się społeczeństwo i niekorzystny stosunek liczby pracujących do emerytów.

W tym artykule przedstawiamy, jak mądrze zaplanować swoją emeryturę - niezależnie od tego, czy do emerytury zostało Ci 5, 15 czy 35 lat.

System emerytalny w Polsce - na co możesz liczyć

Obecny system emerytalny w Polsce opiera się na trzech filarach:

  • I filar - obowiązkowy, zarządzany przez ZUS. Składki wpłacane do ZUS nie są inwestowane, lecz przeznaczane na wypłaty bieżących emerytur (system repartycyjny).
  • II filar - obecnie dobrowolny, obejmujący Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE), które inwestują środki uczestników na rynkach finansowych.
  • III filar - całkowicie dobrowolny, obejmujący indywidualne formy oszczędzania, takie jak Indywidualne Konta Emerytalne (IKE), Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE) czy Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK).

Warto mieć świadomość, że emerytura z I filara, czyli z ZUS, może być niewystarczająca do utrzymania satysfakcjonującego poziomu życia. Szacuje się, że w przyszłości stopa zastąpienia (stosunek emerytury do ostatniego wynagrodzenia) może wynosić zaledwie 25-30%. Oznacza to, że jeśli obecnie zarabiasz 5000 zł, twoja emerytura może wynosić jedynie 1250-1500 zł.

Dlatego tak ważne jest uzupełnianie emerytury z ZUS dodatkowymi oszczędnościami w ramach II i III filara, a także innymi formami inwestycji.

Planowanie emerytury w zależności od wieku

20-30 lat - początki kariery zawodowej

Jeśli jesteś na początku swojej kariery zawodowej, masz ogromną przewagę - czas. Dzięki zjawisku procentu składanego, nawet niewielkie kwoty oszczędzane regularnie przez długi okres mogą przynieść imponujące rezultaty.

Co warto zrobić?

  • Zacznij budować nawyk oszczędzania - odkładaj choćby niewielką część dochodów, np. 5-10%
  • Rozważ założenie konta IKZE lub IKE, które oferują korzyści podatkowe
  • Nie rezygnuj z uczestnictwa w PPK, jeśli twój pracodawca oferuje taki program
  • Inwestuj długoterminowo w instrumenty o wyższym potencjale wzrostu (np. fundusze akcyjne), gdyż masz czas na przeczekanie ewentualnych spadków
  • Zdobywaj wiedzę finansową - to inwestycja, która będzie procentować przez całe życie

Przykład: Jeśli 25-latek zacznie odkładać 300 zł miesięcznie, przy założeniu średniej rocznej stopy zwrotu 6%, w wieku 65 lat zgromadzi około 675 000 zł. Gdyby zaczął 10 lat później, zgromadziłby "jedynie" 350 000 zł.

30-45 lat - stabilizacja zawodowa

W tym okresie życia zazwyczaj osiągamy stabilność zawodową i wyższe dochody, ale często pojawiają się też większe wydatki związane z rodziną, mieszkaniem czy edukacją dzieci. To czas, w którym należy zintensyfikować działania emerytalne.

Co warto zrobić?

  • Zwiększ kwotę oszczędności emerytalnych do 10-15% dochodów
  • Maksymalnie wykorzystuj limity wpłat na IKZE i IKE, aby skorzystać z ulg podatkowych
  • Sprawdź stan swojego konta w ZUS i oszacuj, jakiej emerytury możesz się spodziewać
  • Rozważ dodatkowe formy inwestycji, takie jak nieruchomości czy bardziej zaawansowane instrumenty finansowe
  • Upewnij się, że masz odpowiednie ubezpieczenie na życie i zdrowie, które zabezpieczy Cię i Twoją rodzinę w razie nieprzewidzianych zdarzeń

Przykład: Jeśli 40-latek zarabiający 6000 zł miesięcznie zacznie odkładać 15% swojego dochodu (900 zł) przy założeniu średniej rocznej stopy zwrotu 5%, to w wieku 65 lat zgromadzi około 480 000 zł.

45-55 lat - przygotowanie do finiszu

W tym wieku emerytura zaczyna być bardziej realną perspektywą. To ostatni dzwonek, aby poważnie zająć się planowaniem finansowym na okres po zakończeniu aktywności zawodowej.

Co warto zrobić?

  • Jeśli do tej pory nie oszczędzałeś na emeryturę, zacznij odkładać jak największe kwoty - nawet 20-30% dochodów
  • Skonsultuj się z doradcą finansowym, który pomoże opracować indywidualną strategię emerytalną
  • Rozważ zmniejszenie ryzyka inwestycyjnego - stopniowo przenoś część środków z agresywnych instrumentów do bezpieczniejszych
  • Sprawdź dokładnie swoje uprawnienia emerytalne w ZUS - ile okresów składkowych zgromadziłeś i jakiej emerytury możesz się spodziewać
  • Rozważ dłuższą aktywność zawodową - każdy dodatkowy rok pracy znacząco zwiększa wysokość emerytury

Przykład: Jeśli 50-latek zacznie odkładać 1500 zł miesięcznie przy założeniu średniej rocznej stopy zwrotu 4%, to w wieku 65 lat zgromadzi około 335 000 zł. To znacznie mniej niż osoba, która zaczęła oszczędzać wcześniej, ale wciąż jest to kwota, która może znacząco uzupełnić emeryturę z ZUS.

55+ lat - ostatnia prosta

Jeśli jesteś w tym wieku i nie masz jeszcze znaczących oszczędności emerytalnych, nie wszystko stracone, choć trzeba działać intensywnie.

Co warto zrobić?

  • Maksymalnie zwiększ oszczędności emerytalne - w tym wieku często wydatki spadają (np. po wyprowadzeniu się dzieci), co pozwala na odkładanie większych kwot
  • Rozważ opóźnienie przejścia na emeryturę - każdy dodatkowy rok pracy może zwiększyć emeryturę z ZUS nawet o 8-10%
  • Skoncentruj się na bezpiecznych inwestycjach - w tym wieku nie ma już czasu na odrobienie potencjalnych strat
  • Przeanalizuj swoje potrzeby mieszkaniowe - być może warto rozważyć sprzedaż dużego mieszkania i zakup mniejszego, co uwolni część kapitału
  • Zaplanuj szczegółowo swój budżet emerytalny, uwzględniając wszystkie źródła dochodów i przewidywane wydatki

Przykład: Jeśli 58-latek odłoży 2000 zł miesięcznie przez 7 lat przy założeniu średniej rocznej stopy zwrotu 3%, zgromadzi około 188 000 zł. To mniej niż w przypadku wcześniejszego oszczędzania, ale wciąż znacząca suma, która może zapewnić dodatkowe 800-1000 zł miesięcznie przez 20 lat emerytury.

Najlepsze narzędzia do budowania kapitału emerytalnego

Indywidualne Konto Emerytalne (IKE)

Zalety:

  • Zwolnienie z podatku od zysków kapitałowych (podatku Belki) przy wypłacie środków po osiągnięciu 60 lat
  • Elastyczność wpłat - można wpłacać nieregularnie
  • Szeroki wybór form inwestowania - fundusze inwestycyjne, akcje, obligacje, lokaty
  • Możliwość dziedziczenia zgromadzonych środków

Ograniczenia:

  • Roczny limit wpłat (w 2022 roku wynosi 17 766 zł)
  • Brak ulg podatkowych przy wpłacie
  • Sankcje za wcześniejszą wypłatę (przed 60. rokiem życia)

Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE)

Zalety:

  • Możliwość odliczenia wpłat od podstawy opodatkowania (ulga podatkowa)
  • Niski podatek (10%) przy wypłacie środków po osiągnięciu wieku emerytalnego
  • Elastyczność inwestycyjna podobna jak w IKE
  • Możliwość dziedziczenia zgromadzonych środków

Ograniczenia:

  • Roczny limit wpłat (w 2022 roku wynosi 7 106,40 zł, a dla osób prowadzących działalność gospodarczą - 10 659,60 zł)
  • Sankcje za wcześniejszą wypłatę (przed osiągnięciem wieku emerytalnego)

Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK)

Zalety:

  • Wpłaty pracodawcy (minimum 1,5% wynagrodzenia)
  • Dopłaty od państwa (250 zł na start i 240 zł rocznie)
  • Możliwość wycofania środków przed emeryturą w szczególnych sytuacjach życiowych bez konsekwencji podatkowych
  • Profesjonalne zarządzanie środkami

Ograniczenia:

  • Obowiązkowa własna składka (minimum 2% wynagrodzenia, z możliwością obniżenia do 0,5% dla osób o niższych dochodach)
  • Opodatkowanie zysków kapitałowych przy wypłacie (z wyjątkiem 25% jednorazowej wypłaty)

Inne formy oszczędzania i inwestowania

Poza oficjalnymi instrumentami emerytalnymi, można budować swój kapitał emerytalny również poprzez:

  • Inwestycje w nieruchomości - mogą generować regularny dochód pasywny z wynajmu
  • Bezpośrednie inwestycje w akcje, obligacje czy fundusze inwestycyjne - dają potencjalnie wyższe stopy zwrotu, ale wiążą się z większym ryzykiem
  • Lokaty bankowe i obligacje skarbowe - bezpieczniejsze, choć zazwyczaj o niższej stopie zwrotu
  • Inwestycje alternatywne - dla bardziej doświadczonych inwestorów, np. dzieła sztuki, metale szlachetne

Jak obliczyć potrzebny kapitał emerytalny

Ile pieniędzy potrzebujemy na emeryturze? To jedno z kluczowych pytań w planowaniu emerytalnym. Oto prosta metoda 4 kroków do oszacowania tej kwoty:

  1. Określ oczekiwany standard życia na emeryturze - większość ekspertów sugeruje, że do utrzymania podobnego standardu życia na emeryturze potrzeba około 70-80% obecnych dochodów
  2. Oszacuj spodziewaną emeryturę z ZUS - możesz to zrobić korzystając z kalkulatora na stronie ZUS lub sprawdzając prognozę emerytury w swoim koncie na PUE ZUS
  3. Oblicz lukę emerytalną - to różnica między oczekiwanym dochodem na emeryturze a spodziewaną emeryturą z ZUS
  4. Przelicz lukę na kapitał - przyjmując, że emerytura potrwa około 20-25 lat, pomnóż miesięczną lukę przez 240-300 miesięcy (lub zastosuj bardziej zaawansowane obliczenia uwzględniające inflację i stopę zwrotu z inwestycji)

Przykład: Jeśli obecnie zarabiasz 5000 zł netto i chcesz mieć na emeryturze 3500 zł (70%), a z ZUS spodziewasz się emerytury 1500 zł, twoja luka emerytalna wynosi 2000 zł miesięcznie. Przy założeniu 20 lat emerytury, potrzebujesz zgromadzić kapitał w wysokości 2000 zł × 240 miesięcy = 480 000 zł (nie uwzględniając inflacji i zysków kapitałowych).

Osiem złotych zasad planowania emerytalnego

  1. Zacznij jak najwcześniej - im wcześniej zaczniesz, tym mniejszy wysiłek finansowy będzie potrzebny
  2. Bądź konsekwentny - regularne wpłaty są kluczem do sukcesu
  3. Dywersyfikuj inwestycje - nie wkładaj wszystkich jajek do jednego koszyka
  4. Korzystaj z ulg podatkowych - instrumenty takie jak IKZE czy PPK oferują korzyści podatkowe
  5. Dostosowuj strategię do wieku - młodsze osoby mogą pozwolić sobie na większe ryzyko, starsze powinny stawiać na bezpieczeństwo
  6. Regularnie monitoruj swoje inwestycje - sprawdzaj co najmniej raz w roku, czy twoja strategia emerytalna działa zgodnie z planem
  7. Unikaj przedwczesnych wypłat - każda wypłata z oszczędności emerytalnych przed czasem to mniejszy kapitał na emeryturze
  8. Edukuj się finansowo - wiedza to potężne narzędzie w planowaniu finansowym

Podsumowanie

Planowanie emerytury to proces, który powinien rozpocząć się jak najwcześniej i trwać przez całe życie zawodowe. Niezależnie od tego, na jakim etapie życia jesteś, zawsze możesz podjąć działania, które poprawią Twoją sytuację finansową na emeryturze.

Pamiętaj, że dobry plan emerytalny to nie tylko kwestia pieniędzy, ale także spokoju ducha i bezpieczeństwa, które daje świadomość, że Twoja przyszłość finansowa jest zabezpieczona.

W ESPPLEX oferujemy profesjonalne doradztwo emerytalne, które pomoże Ci opracować indywidualną strategię emerytalną dostosowaną do Twoich potrzeb i możliwości. Nasi eksperci pomogą Ci zrozumieć zawiłości systemu emerytalnego, wybrać odpowiednie narzędzia oszczędzania i inwestowania oraz regularnie monitorować postępy w budowaniu kapitału emerytalnego.

Skontaktuj się z nami już dziś, aby zabezpieczyć swoją finansową przyszłość!